Ở cữ sau sinh – Nên và không nên làm gì?

1. Tại sao quãng thời gian ở cữ lại quan trọng?

Thời gian ở cữ được định nghÄ©a là khoảng 6 tuần lá»… đầu sau khi sinh em bé. Lúc này, cÆ¡ thể người mẹ vừa trải qua cuá»™c vượt cạn rất vất vả, mất nhiều máu và sức lá»±c. Đặc biệt, nếu mẹ phải rạch tầng sinh môn hoặc đẻ mổ thì sức khỏe còn sụt giảm nghiêm trọng hÆ¡n. Thêm vào Ä‘ó, sau 9 tháng thai kỳ vá»›i em bé ở trong bụng, Ä‘ây là lúc mà cÆ¡ thể mẹ có rất nhiều thay đổi để Ä‘Æ°a các cÆ¡ quan về trạng thái và nhịp Ä‘á»™ hoạt Ä‘á»™ng bình thường, ví dụ nhÆ° co tá»­ cung, co âm đạo,…

Nếu việc ở cữ hợp lý sẽ giúp mẹ sau sinh lấy lại sức khỏe và vóc dáng ban đầu, cÅ©ng nhÆ° có đủ sữa cho con bú.

Do vậy, bất cứ Ä‘iều gì mẹ làm vá»›i cÆ¡ thể mình lúc này đều nên tuân theo chỉ dẫn của bác sÄ© hoặc những người có chuyên môn. Chúng phải Ä‘úng về mặt khoa học và phù hợp vá»›i thể chất của người mẹ. Mẹ đừng nên quá đặt nặng những lời đồn dân gian hoặc kinh nghiệm truyền miệng của các cụ thời xÆ°a. Bởi lẽ, Ä‘iều kiện sống và chế Ä‘á»™ sinh hoạt ngày nay Ä‘ã khác rất nhiều so vá»›i thời các cụ ta. HÆ¡n nữa, má»—i mẹ sau sinh lại có những đặc Ä‘iểm về thể trạng riêng, không thể Ä‘em kinh nghiệm của người này áp đặt cho người kia được.

Nếu việc ở cữ hợp lý, Ä‘úng khoa học thì sẽ giúp mẹ sau sinh rất nhiều trong việc lấy lại sức khỏe và vóc dáng ban đầu, cÅ©ng nhÆ° có đủ sữa, chất lượng sữa đảm bảo cho con bú.

2. Những Ä‘iều tuyệt đối không nên làm trong thời kỳ ở cữ

Hoàn toàn kiêng nÆ°á»›c

Nhiều mẹ Ä‘ã chẳng còn lạ lẫm gì vá»›i Ä‘iều này, phải không nào? Các mẹ luôn được rặn rằng, sau sinh 1-2 tuần phải đặc biệt kiêng nÆ°á»›c, nếu không, mẹ sẽ bị nhiá»…m lạnh. Điều này chỉ Ä‘úng có má»™t phần. Đúng là cÆ¡ thể của mẹ sau sinh rất dá»… bị hạ thân nhiệt và cần phải giữ ấm cẩn thận. Thế nhÆ°ng, Ä‘âu phải cứ tắm rá»­a, gá»™i đầu, Ä‘ánh răng,… thì thân nhiệt sẽ bị hạ? Thêm vào Ä‘ó, việc không được vệ sinh sạch sẽ có thể khiến lá»— chân lông trên người mẹ bị bít tắc, những vùng nhạy cảm, Ä‘ang rất cần vệ sinh sạch sẽ nhÆ° âm đạo, bầu ngá»±c sẽ dá»… bị viêm nhiá»…m, tổn thÆ°Æ¡ng.

Tắm gá»™i sạch sẽ giúp mẹ phòng được nhiều bệnh hậu sản.

Nếu tắm vá»›i nÆ°á»›c ấm vừa phải, thời gian tắm không quá lâu, tắm ở nÆ¡i kín gió và lau khô người sau khi tắm thì mẹ vẫn hoàn toàn bảo đảm được thân nhiệt mà cÆ¡ thể thì lại sạch sẽ, thoải mái và dá»… chịu nhé. Mách má»™t mẹo nhỏ là mẹ không nên tắm và gá»™i đầu cùng má»™t lúc, nhÆ° vậy sẽ kéo dài thời gian tiếp xúc vá»›i nÆ°á»›c. Mẹ nên tắm vào má»™t ngày, ngày tiếp theo thì gá»™i đầu và sấy khô tóc, chỉ lau người vá»›i khăn Æ°á»›t thôi. Mẹ cÅ©ng không cần phải gá»™i đầu quá thường xuyên Ä‘âu. Hãy cứ sắp xếp cho mình 1 lịch tắm gá»™i phù hợp.

Nằm than sau sinh

Đây cÅ©ng là má»™t quan niệm sai lầm nữa về việc giữ thân nhiệt. Dân gian truyền lại rằng cứ sau khi sinh thì phải đặt má»™t lò than hồng dÆ°á»›i giường của mẹ và bé. Việc giữ ấm “cÆ¡ học” này chẳng những không Ä‘em lại hiệu quả gì mà còn kéo theo nhiều nguy cÆ¡ tiềm ẩn.

Việc đặt bếp than dÆ°á»›i giường, cá»™ng vá»›i nhiều chăn gối, đồ đạc dá»… bắt lá»­a trong phòng sẽ tạo Ä‘iều kiện thích hợp cho ngọn lá»­a bùng lên. Khoa học cÅ©ng chỉ ra rằng, khí CO2 sinh ra trong quá trình than cháy, dù chỉ vá»›i 1 nồng Ä‘á»™ nhỏ thôi (có thể người mẹ không nhận ra) cÅ©ng gây hại cho đường hô hấp còn rất non ná»›t của trẻ, từ Ä‘ó dẫn tá»›i suy hô hấp và ảnh hưởng lên cả não bá»™.

Phòng ngủ che kín gió

Theo quan niệm xÆ°a, mẹ sau sinh không chỉ phải kiêng nÆ°á»›c mà còn đặc biệt phải kiêng gió. Nhiều người tin rằng, gió chính là nguyên nhân gây ra sốt hậu sản, thế nên, phòng của các mẹ sau sinh bao giờ cÅ©ng khép kín, che chắn kÄ© càng, không để gió vào. Thá»±c sá»±, gió tá»± nhiên không có lá»—i gì ở Ä‘ây cả. Sốt hậu sản có thể bắt nguồn từ việc vi khuẩn gây bệnh tấn công vào cÆ¡ quan sinh dục của mẹ sau sinh, do vết mổ bị nhiá»…m trùng hoặc do mẹ bị cÆ°Æ¡ng tắc tuyến sữa,… chứ không thể chỉ vì má»™t cÆ¡n gió được.

Mẹ là nên nằm ở má»™t phòng thoáng gió, có được má»™t chút ánh nắng chiếu vào thì càng tốt.

Lời khuyên cho mẹ là nên nằm ở má»™t phòng thoáng gió, có được má»™t chút ánh nắng chiếu vào thì càng tốt. NhÆ° vậy, sẽ giúp không khí được Ä‘iều hòa thông thoáng, tránh được ẩm mốc, sá»± sinh sôi của vi khuẩn. Cả mẹ và bé sẽ tránh được những bệnh về được hô hấp. HÆ¡n nữa, má»™t không gian thông thoáng, có sá»± liên kết vá»›i tá»± nhiên sẽ giúp mẹ cảm thấy dá»… chịu, tinh thần thoải mái hÆ¡n rất nhiều.

Uống nước tiểu trẻ để sữa mau về

Nghe thì rất kì quặc Ä‘úng không các mẹ? Thế nhÆ°ng vẫn có những vùng nông thôn xa xôi cho rằng, Ä‘ây là “kinh nghiệm quý” giúp gọi sữa mẹ về. NÆ°á»›c tiểu của trẻ em thì rất sạch sẽ, chÆ°a có Ä‘á»™c tố hay bẩn thỉu gì cả, rất tốt cho người mẹ.

Đây thá»±c sá»± là quan niệm rất sai lầm. Sá»± tiết sữa ở tuyến vú là do tác Ä‘á»™ng của ná»™i tiết tố Prolactin từ tuyến yên của người mẹ. Khi miệng bé mút vào đầu núm vú của mẹ sẽ tạo nên má»™t luồng phản xạ kích thích tuyến yên tiết prolactin, giúp cho sữa ra nhiều hÆ¡n. Hoặc mẹ có thể massga kết hợp vá»›i chế Ä‘á»™ ăn uống hợp lý để gọi sữa về. Còn nÆ°á»›c tiểu thì là sản phẩm dÆ° thừa của cÆ¡ thể được Ä‘ào thải ra ngoài. Mẹ tuyệt đối không nên uống nÆ°á»›c tiểu.

3. Những Ä‘iều mẹ nên làm

Cho con bú sữa mẹ ngày Ä‘êm

Ngoài những nguồn dinh dưỡng mà không má»™t loại sữa ngoài nào sánh được, sữa mẹ còn có các chất kháng thể giúp bảo vệ bé trong suốt 6 tháng đầu đời cÅ©ng nhÆ° tránh cho bé nguy cÆ¡ mắc các bệnh lặt vặt hay cÆ¡ địa dị ứng khi lá»›n lên. Đặc biệt, trong những ngày đầu sau sinh, bé phải được cho bú rất thường xuyên. Điều này vừa tốt cho con lại giúp mẹ tăng tiết sữa, tránh hiện tượng bị tắc sữa, ứ sữa.

Đặc biệt, trong những ngày đầu sau sinh, mẹ phải cho bé bú rất thường xuyên.

Khi cho con bú, các mẹ nên tìm má»™t tÆ° thế phù hợp, thuận lợi cho trẻ. TrÆ°á»›c khi bú cần lau sạch đầu ti, nặn bỏ giọt sữa đầu và cho bé bú hết bầu vú bên này rồi má»›i chuyển sang bầu vú bên kia.

Ăn uống đầy đủ dưỡng chất

Sau sinh và trong khoảng thời gian cho con bú, cÆ¡ thể mẹ cần má»™t lượng calo rất cao, vì thế khẩu phần ăn phải tăng cường cả về số lượng và chất lượng. Hai thành phần chính cần lÆ°u ý trong bữa ăn của mẹ là protein và canxi. Nhu cầu protein trung bình má»—i ngày của mẹ là 80-100g. Mẹ nên cân đối giữa lượng protein có nguồn gốc Ä‘á»™ng vật (trứng, sữa, thịt, cá) vá»›i các protein có nguồn gốc thá»±c vật (ngÅ© cốc, các loại đậu và đậu hÅ©). Lượng canxi cần thiết má»—i ngày là 1.000mg, gấp Ä‘ôi nhu cầu thông thường của mẹ. Mẹ có thể bổ sung canxi bằng các thá»±c phẩm tá»± nhiên nhÆ° trứng, sữa, tôm, tép và các loại hải sản.

Ngủ đủ giấc

Bên cạnh vấn đề về ăn uống, việc ngủ đủ giấc, ngủ Ä‘iều Ä‘á»™ cÅ©ng góp phần rất quan trọng giúp mẹ lấy lại sức khỏe sau sinh má»™t cách nhanh chóng. Thời gian ngủ giúp cÆ¡ thể mẹ được nghỉ ngÆ¡i, phục hồi, đảm bảo tuyến sữa hoạt Ä‘á»™ng tốt và tránh cho mẹ trầm cảm sau sinh.

Thời gian ngủ giúp cÆ¡ thể mẹ được nghỉ ngÆ¡i, phục hồi.

Ngoài việc cho con bú ngày Ä‘êm và chăm sóc bé, khoảng thời gian giữa 2 cữ bú, nếu không có việc gì quan trọng thì mẹ nên ngủ để lấy sức. Người chồng hoặc người thân trong gia Ä‘ình nên há»— trợ để mẹ có thể nghỉ ngÆ¡i và ngủ trung bình 8-9 tiếng má»™t ngày.

Vận động vừa phải

Vận Ä‘á»™ng cÆ¡ thể sau sinh má»™t cách vừa phải, phù hợp là Ä‘iều mà mẹ nên làm. Ngày đầu sau sinh mẹ Ä‘ã có thể ngồi dậy, ra khỏi giường sau 8 tiếng và những ngày tiếp theo, mẹ có thể Ä‘i lại trong phòng  hoặc ra ngoài trời Ä‘ón nắng sá»›m lúc 7-8h. Sau 1 tuần, mẹ nên bắt đầu tập các Ä‘á»™ng tác thể dục nhẹ nhàng cho từng bá»™ phận cÆ¡ thể hoặc cho toàn thân. NhÆ° vậy, sá»± co hồi tá»­ cung sẽ diá»…n ra tốt hÆ¡n, tránh bế sản dịch, tránh thuyên tắc mạch.

Đối vá»›i những mẹ bị rạch tầng sinh môn hoặc mổ đẻ thì nên đợi các vết khâu lành lại hẳn má»›i nên tập thể dục và nên tham khảo ý khiến bác sÄ© trÆ°á»›c về việc Ä‘ó.

Kết: Vì sức khỏe của cả mẹ và bé sau sinh, mẹ nên nắm rõ những Ä‘iều trên và thá»±c hiện chúng má»™t cách khoa học trong thời gian ở cữ nhé!