Những nguyên tắc phải thuộc lòng khi chăm sóc mẹ và bé sau sinh thường

Những nguyên tắc chăm sóc mẹ sau sinh thường

Người mẹ luôn phải đối mặt vá»›i nhiều ná»—i lo sau khi sinh, từ những Ä‘au Ä‘á»›n còn sót lại của quá trình sinh nở cho tá»›i sá»± thay đổi của cÆ¡ thể trong thời kỳ hậu sản. Tuy nhiên, có những vấn đề liên quan trá»±c tiếp đến sức khỏe của cả 2 mẹ con mà mẹ cần lÆ°u tâm hàng đầu.

1. Khi nào mẹ có thể vận Ä‘á»™ng trở lại?

Sau khi trải qua cuá»™c vượt cạn tốn rất nhiều sức lá»±c và năng lượng, mẹ cần được nằm nghỉ ngÆ¡i hoàn toàn trong 6-8 giờ đầu. Mẹ phải chú ý, không sá»­ dụng gối cao để kê đầu khi nằm. Đồng thời, mẹ có thể tập xoay trở mình, nghiêng phải, nghiêng trái trên giường để làm quen dần vá»›i những vận Ä‘á»™ng Ä‘Æ¡n giản. Trong trường hợp mẹ sá»­ dụng biện pháp đẻ không Ä‘au trong lúc sinh (Biện pháp gây tê ngoài màng cứng) thì thời gian nằm nghỉ ngÆ¡i phải kéo dài khoảng 1 ngày. Kết thúc khoảng thời gian nhạy cảm này, mẹ có thể bắt đầu đứng dậy và vận Ä‘á»™ng nhẹ nhàng.

Mẹ nên nằm yên, tránh cá»­ Ä‘á»™ng trong vài giờ đầu sau khi sinh.

Đối vá»›i những mẹ phải rạch tầng sinh môn, thời gian nằm yên trên giường có thể kéo dài hÆ¡n. Vì tình trạng vết rạch cÅ©ng nhÆ° vết khâu tầng sinh môn của má»—i người là khác nhau nên thời Ä‘iểm các mẹ có thể vận Ä‘á»™ng trở lại cÅ©ng khác nhau. Tốt nhất, mẹ nên tham khảo và xin lời khuyên từ bác sÄ© để tránh trường hợp rách vết khâu tầng sinh môn do những vận Ä‘á»™ng sau sinh.

2. Việc vệ sinh cơ thể

Sau khi sinh 1 ngày, mẹ cần tắm toàn thân ngay bằng nÆ°á»›c ấm và sạch, thời gian tắm phải nhanh, không quá 20 phút. Mẹ nên tắm trong phòng kín và tắm dÆ°á»›i vòi hoa sen chứ không nên tắm bồn hay ngâm mình quá lâu trong chậu nÆ°á»›c. Sau khi tắm, mẹ phải lau khô người ngay lập tức. Điều này giúp cÆ¡ thể mẹ được vệ sinh sạch sẽ, đồng thời tránh cho mẹ nguy cÆ¡ bị nhiá»…m lạnh.

Mẹ không nên kiêng tắm sau sinh.

Gá»™i đầu trong khoảng thời gian này có thể chÆ°a cần thiết, mẹ có thể đợi tá»›i khi xuất viện hoặc khi tình trạng sức khỏe ổn định hÆ¡n. Tuy nhiên, nếu mẹ nghe theo các mẹo dân gian, kiêng tắm trong khoảng thời gian này, sẽ khiến các lá»— chân lông bị bít tắc, không được hô hấp thông thoáng, dá»… dẫn đến nhiá»…m trùng da, ảnh hưởng tá»›i sức khỏe của cả mẹ và bé.

3. Theo dõi lượng sản dịch hàng ngày

Sản dịch là dịch tiết của âm đạo, thường sẽ sạch hẳn sau 2-4 tuần kể từ ngày sinh em bé. Khoảng 1-3 ngày sau sinh là thời Ä‘iểm sản dịch ra nhiều nhất, trung bình thấm 4 - 5 băng vệ sinh. Mẹ cần phải thay băng vệ sinh ngay sau khi băng Ä‘ã thấm sản dịch, không nên để băng vệ sinh quá 4 giờ vì Ä‘iều Ä‘ó có thể làm vi trùng vùng âm đạo phát triển, gây nhiá»…m trùng hậu sản đồng thời khiến vết may tầng sinh môn lâu lành.

Trong thời gian nằm viện, các nữ há»™ sinh sẽ giúp mẹ vệ sinh âm há»™ vào buổi sáng và chiều. Mẹ có thể tá»± vệ sinh thêm vào khoảng giữa ngày vá»›i sá»± giúp đỡ của người thân, nhÆ°ng phải sá»­ dụng nguồn nÆ°á»›c sạch, đồng thời Ä‘á»™ng tác rá»­a phải nhẹ nhàng, cẩn thận, tránh làm tổn thÆ°Æ¡ng vùng âm đạo hoặc làm bung vết khâu tầng sinh môn.

4. Chăm sóc bầu vú là việc mẹ không thể bỏ qua

Trong giờ đầu tiên sau sinh, em bé nên được bú mẹ ngay. Sau khi lau sạch đầu vú và nặn bỏ giọt sữa đầu, mẹ có thể nhờ sá»± giúp đỡ của các nữ há»™ sinh để cho em bé bú. Lượng sữa về có thể còn ít nhÆ°ng Ä‘iều quan trọng là mẹ luyện tập cho bé má»™t tÆ° thế bú Ä‘úng đồng thời kích thích sữa về nhiều hÆ¡n nhờ phản xạ mút của bé ở đầu vú. Mặt khác trong 3 ngày đầu, sữa mẹ gọi là sữa non, có hàm lượng dinh dưỡng và hàm lượng kháng thể rất cao, nếu bé bú đầy đủ trong khoảng thời gian này thì sẽ tránh được các bệnh dị ứng hay những bệnh lặt vặt thông thường về sau.

Mẹ nên cho bé bú ngay khi có thể.

Sang ngày thứ 3 sau sinh, mẹ sẽ thấy hiện tượng cÆ°Æ¡ng sữa. Biểu hiểu là hai vú cÆ°Æ¡ng cứng, ấn Ä‘au, có thể kèm theo sốt nhẹ. Điều mẹ cần làm ngay là nhờ sá»± giúp đỡ của bố hay người thân trong gia Ä‘ình, thá»±c hiện Ä‘á»™ng tác massage vùng vú, sau Ä‘ó dùng máy hút sữa hoặc nặn sữa bằng tay để sữa không bị ứ đọng trong bầu ngá»±c. Nếu vẫn không hiệu quả, mẹ có thể thá»±c hiện chườm mát bầu ngá»±c bằng má»™t khăn ẩm để trong tủ lạnh, sẽ giúp giảm tình trạng cÆ°Æ¡ng sữa. Ngoài ra, mẹ cÅ©ng cần thường xuyên lau sạch đầu vú, tránh nhiá»…m trùng hoặc viêm tuyến vú.

Những trường hợp mẹ ít sữa hoặc không có sữa, ngoài chế Ä‘á»™ ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, uống nhiều nÆ°á»›c, mẹ cần phải ngủ đủ giấc, trung bình 8 - 9 giờ/ngày, chính trong giấc ngủ cÆ¡ thể sẽ bài tiết sữa nhiều hÆ¡n. Đồng thời, khi cho bé bú, mẹ nên ngồi dậy bế con để bé bú được thuận lợi nhất. Nên để bé bú hết sạch sữa ở má»™t bên vú rồi má»›i chuyển sang bên kia, nếu để trẻ bú lÆ°ng chừng bầu vú mẹ thì sẽ hạn chế việc bài tiết sữa. Ngoài ra mẹ cÅ©ng có thể dùng các viên thuốc giúp kích thích sữa theo chỉ dẫn của bác sÄ©.

Mẹ nên cho bé bú đều hai bầu sữa, bú hết bên ngá»±c này thì má»›i chuyển sang bầu ngá»±c kia.

5. Chế Ä‘á»™ ăn hợp lý sau khi sinh thường

Giờ đầu tiên sau sinh, khi mà các mẹ vẫn ở phòng theo dõi, mẹ có thể được ăn cháo hoặc uống sữa ngay má»™t khi không có ý kiến khác của bác sÄ©.

Từ 2 - 4 giờ sau sinh thường, mẹ Ä‘ã ăn được cÆ¡m. Chú ý các món ăn lúc này cần được nấu chín và nóng, tập trung chủ yếu vào thịt và trứng vá»›i số lượng nhiều hÆ¡n bữa ăn thường ngày. Có thể lá»±a chọn các món ăn từ giò heo, thịt gà hoặc thịt bò. Kèm theo nên có món rau luá»™c hoặc canh. Ngoài ra thì cÅ©ng nên thêm bữa ăn tráng miệng vá»›i trái cây tÆ°Æ¡i chín nhÆ°: Ä‘u đủ, chuối, thanh long, vú sữa… hoặc các loại chè đậu nấu, ăn nóng.

Mẹ cần có bữa tráng miệng từ trái cây hoặc các loại hạt.

Cách chăm sóc bé ngay sau sinh thường

Khi chào đời bé sẽ được các nữ há»™ sinh chăm sóc, giúp bé thở tốt sau Ä‘ó làm rốn, ủ ấm và tiêm ngừa xuất huyết não màng não. 24h sau, bé được tiêm ngừa lao và viêm gan siêu vi B. Sang ngày thứ 3 trở Ä‘i bé sẽ được lấy máu gót chân, để tầm soát hai bệnh lý dá»… mắc phải, Ä‘ó là suy giáp trạng bẩm sinh và thiếu men G6PD. Tất cả những việc trên đều rất cần thiết, nhằm đảm bảo em bé có má»™t sức khỏe tốt nhất.

Trong giờ đầu tiên sau sinh, bé được bú sữa mẹ vá»›i sá»± giúp đỡ của các nữ há»™ sinh. Bé sẽ nằm kề bên mẹ, toàn thân áp vào da thịt mẹ, Ä‘ó được gọi là biện pháp “da kề da” giúp bé ổn định thân nhiệt, nhịp tim, nhịp thở và đường huyết. Sang những ngày tiếp theo bé được bú sữa mẹ hoàn toàn suốt ngày Ä‘êm. Bé bú “theo nhu cầu”, vá»›i thời gian trung bình giữa 2 cữ  là bú 2 - 2,5 giờ.

 “Da kề da” giúp bé ổn định thân nhiệt, nhịp tim, nhịp thở và đường huyết.

Bé cần được tắm má»—i ngày vào buổi sáng, sau giờ Ä‘ó phÆ¡i nắng sá»›m (nắng từ 7-8h). Nhiệt Ä‘á»™ thích hợp trong phòng của bé là 27 - 280C. Cần thiết phải ủ ấm cho bé, khi trời lạnh.

Khi trời lạnh, cần thiết phải ủ ấm cho bé.

Má»™t số Ä‘iều mà ba mẹ cần đặc biệt lÆ°u tâm ở bé là:

- Trong lúc ngủ, bé có thể có cÆ¡n ngÆ°ng thở thoáng qua, nên bố mẹ cần quan sát bé. Cho bé nằm ở tÆ° thế ngủ thoải mái, tốt nhất là bé nằm ngá»­a, có hai gối nhỏ hai bên bé hoặc bé nằm cạnh mẹ, má»™t tay mẹ quàng qua người bé, giúp bé ngủ được ngon giấc hÆ¡n.

- Bé có thể có hiện tượng sút cân sinh lý, do hiện tượng thoát mồ hôi qua da.

- Vàng da sinh lý có thể xảy ra vào ngày thứ 4 trở Ä‘i. Nếu hiện tượng vàng da xuất hiện sá»›m hÆ¡n, cần có sá»± theo dõi của bác sÄ© chuyên khoa nhi.

- Ở những bé gái trong vài ngày đầu sau sinh, bá»™ phận sinh dục ngoài của bé có ra huyết đỏ sậm loãng, Ä‘iều này là bình thường. Nguyên nhân là do ná»™i tiết tố từ cÆ¡ thể mẹ Ä‘ã truyền qua bé, nên mẹ không cần phải xá»­ trí.

Hy vọng bài viết Ä‘ã giải Ä‘áp cÅ©ng nhÆ° cung cấp đầy đủ thông tin cho mẹ về cách chăm sóc mẹ và bé sau sinh thường. Chúc mẹ vượt cạn an toàn và mẹ tròn con vuông.